خشکاندن دریاچه اورمیه، یکی از بزرگ‌ترین فجایع زیست‌محیطی در خاورمیانه و نمونه‌ای آشکار از رفتار استعماری رژیم جمهوری اسلامی ایران بر علیه ملت تورک آزربایجان است. پیامدهای این فاجعه صرفاً محدود به یک دریاچه یا یک منطقه نیست، بلکه حیات اجتماعی، اقتصادی و انسانی میلیون‌ها نفر در آزربایجان و حتی مناطق پیرامونی را تهدید می‌کند. کارشناسان هشدار داده‌اند که تداوم این روند می‌تواند در آینده‌ای نه‌چندان دور، سکونت در شهرهای بزرگ از جمله تبریز را ناممکن سازد.
این فاجعه نتیجه دهه‌ها سیاستهای ضد آزربایجانی عامدانه است. از نیمه دهه ۱۳۷۰ کارشناسان بارها درباره سرنوشت دریاچه هشدار داده بودند. اعتراضات مدنی در آزربایجان از اوایل دهه ۱۳۸۰ آغاز شد و در مقاطع مختلف به شکل گسترده و عمومی ادامه یافت. با این وجود، دولت‌های وقت اقدام مؤثری برای نجات دریاچه انجام ندادند.
تشکیل «ستاد احیای دریاچه اورمیه» در سال ۱۳۹۲ و تدوین ۲۷ طرح مختلف نیز نتوانست مانع این سرنوشت شود. بودجه‌های اندکی که به این پروژه‌ها اختصاص یافت، هیچ تناسبی با ابعاد بحران نداشت و در مقایسه با پروژه‌های انتقال آب چند میلیارد دلاری به مناطق کویری مرکز ایران، بسیار ناچیز بود. در سال‌های اخیر نیز حتی همین تعهدات نیم‌بند کنار گذاشته شد و ستاد احیا منحل گردید.
شواهد و قرائن نشان می‌دهد خشک شدن دریاچه اورمیه تنها نتیجه سوءمدیریت زیست‌محیطی نیست، بلکه بخشی از یک رویکرد سیاسی و امنیتی گسترده‌تر است. در رژیم‌های غیرپاسخگو، اقداماتی چون تخریب عمدی منابع طبیعی برای تغییرات جمعیتی و مهندسی جغرافیایی سابقه‌ای طولانی دارد. رژیم جمهوری اسلامی ایران نیز فرصت بحران دریاچه اورمیه را به ابزاری برای تغییر ترکیب جمعیتی مناطق غربی و مرکزی آزربایجان و تضعیف پیوندهای ژئوپلیتیک آزربایجان جنوبی با تورکیه و آزربایجان شمالی تبدیل کرده است. واضح است که تحولات منطقه‌ای مربوط به کشورهای تورک منطقه و تقویت اتحاد کشورهای تورک، باعث تقویت هویت‌خواهی تورکی در ایران شده و رژیم جمهوری اسلامی را نگران کرده است. در چنین شرایطی، برخی کانون‌های قدرت درون رژیم ایران خشک شدن دریاچه را فرصتی برای اجرای سیاست جابه‌جایی اجباری و مهاجرت میلیونی مردم آزربایجان به مناطق مرکزی ایران می‌بینند. اظهارات برخی از مقامات عالی‌رتبه جمهوری اسلامی که تورک‌ها را بیگانه و دشمن قلمداد می کنند، سیاست های ضد تورک رژیم و بازگشت به فاشیسم فارسی سبک پهلوی، نشانگر عمق این نگاه تبعیض‌آمیز است. در شرایطی که رژیم جمهوری اسلامی با انواع بحران‌های وجودی داخلی و خارجی مواجه است و آینده رژیم در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، به نظر می‌رسد برخی از مراکز قدرت درون رژیم تلاش دارند با چنین روش‌های غیرانسانی، جنایتکارانه و مجرمانه‌ای مسئله آزربایجان جنوبی و ملت تورک را حل کنند که البته تصوری کودکانه و ابلهانه است.
ملت تورک آزربایجان سال‌هاست با اعتراضات مدنی، فرهنگی و اجتماعی خواستار نجات دریاچه شده است. ولی جمهوری اسلامی هیچ پاسخی جز خشونت و سرکوب نداده و همچنان به سیاستهای استعماری خود ادامه داده و به‌رغم غارت منابع زیرزمینی، روزمینی و انسانی آزربایجان، نه تنها از هرگونه اقدامی برای احیای دریاچه اورمیه خودداری کرده است بلکه با اقداماتی مانند قطع کامل جریان آب رود خانه ها عملاً روند خشکاندن دریاچه را تسریع کرده است. ولی اکنون دیگر کارد به استخوان ملت تورک آزربایجان رسیده و صبر ملتمان در حال لبریز شدن است؛ زیرا عملاً طوفان‌های نمک در حال کشاندن آزربایجان به کام مرگ است.
نظر متخصصان این است که دریاچه اورمیه با وجود خشکی کامل قابل احیاست؛ چون هنوز حوزه آبریز دریاچه به میزان کافی بارندگی دارد و در صورت اجرای روش‌های علمی، دریاچه اورمیه می‌تواند به‌مرور احیا شود.
ما به‌عنوان شورای همکاری سازمان‌های آزربایجان جنوبی به رژیم جمهوری اسلامی هشدار می‌دهیم بیش از این صبر ملت تورک را نیازماید و با کنار گذاشتن برنامه‌های پلید خود هرچه زودتر پروژه احیای دریاچه اورمیه را به متخصصان دلسوز آزربایجانی تحویل داده و بودجه آن را نیز از محل همان منابعی که از آزربایجان غارت می‌کند تأمین کند. در غیر این صورت، دیری نخواهد کشید که با عکس‌العمل خشمگین ملت تورک مواجه خواهد شد و البته تمامیت حرکت ملی آزربایجان در این میدان در کنار ملتمان خواهد بود.
«شورای همکاری سازمان‌های آزربایجان جنوبی»
1- تشکیلات مقاومت ملی آزربایجان Dirəniş
2- جنبش دانشجویی آزربایجان AZOH
3- حزب استقلال آزربایجان جنوبی GAİP
4- حزب جمهوری آزربایجان جنوبی ACP
5- حزب دموکرات آزربایجان جنوبی GADP
6- حزب رهایی بخش آزربایجان جنوبی GAQP
7- حزب مرکزی آزربایجان AMP
8- شورای دولت‌گرایی ملی آزربایجان جنوبی MDŞ
9- فرقه دموکرات آزربایجان ADF
۴/۷/۱۴۰۴
Güney Azərbaycan Təşkilatları Əməkdaşlıq Şurasının Urmu Gölünün Qurudulması Faciəsi İlə Bağlı Bəyanatı
Urmu Gölünün qurudulması, Orta Doğunun ən böyük ekoloji fəlakətlərindən biri və İran İsalm Respublikası rejiminin Azərbaycan Türk Millətinə qarşı sömürgəçi davranışının açıq bir nümunəsidir. Bu faciənin nəticələri təkcə bir göl və ya bir bölgə ilə məhdudlaşmır, əksinə milyonlarla insanın Azərbaycan və hətta ətraf bölgələrdə sosial, iqtisadi və insani həyatını təhdid edir. Mütəxəssislər xəbərdarlıq ediblər ki, bu proses davam edərsə, yaxın gələcəkdə, o qədər də uzaq olmayan bir zamanda, böyük şəhərlərdə – o cümlədən Təbrizdə yaşayış mümkünsüz olacaq.
Bu faciə onilliklər boyu məqsədli şəkildə aparılan anti-Azərbaycan siyasətlərinin nəticəsidir. 1990-ci illərin ortalarından etibarən mütəxəssislər dəfələrlə gölün aqibəti barədə xəbərdarlıq etmişdilər. Güney Azərbaycanda vətəndaş etirazları 2000-ci illərin əvvəllərindən başladı və müxtəlif mərhələlərdə geniş və ümumi şəkildə davam etdi. Bununla belə, həmin dövrlərin hökumətləri gölü xilas etmək üçün heç bir ciddi tədbir görmədilər. 2013-cü ildə “Urmu Gölünü Xilas Etmə Qərargahı”nın yaradılması və 27 müxtəlif layihənin hazırlanması da bu aqibətin qarşısını ala bilmədi. Bu layihələrə ayrılan az miqdarda büdcə böhranın miqyası ilə heç bir uyğunluq daşımırdı və İranın mərkəzindəki səhralıq bölgələrə milyardlarla dollarlıq su transferi layihələri ilə müqayisədə olduqca kiçik idi. Son illərdə isə hətta bu yarımçıq öhdəliklər də kənara atıldı və xilas etmə qərargahı ləğv edildi.
Dəlillər və faktlar göstərir ki, Urmu Gölünün qurudulması təkcə ekoloji idarəçiliyin naqisliyi deyil, daha geniş siyasi planın bir hissəsidir. Hesabat verməyən rejimlərdə təbii sərvətlərin məqsədli şəkildə dağıdılması, demoqrafik dəyişikliklər və coğrafi mühəndislik uzun bir tarixə malikdir. İran İslam Respublikası rejimi də Urmu Gölü böhranını Güney Azərbaycanın qərb və mərkəzi bölgələrində demoqrafik tərkibi dəyişmək və Güney Azərbaycanın Türkiyə və Quzey Azərbaycan ilə geosiyasi bağlarını zəiflətmək üçün bir vasitəyə çevirmişdir. Aydındır ki, bölgədəki Türk dövlətləri ilə bağlı inkişaflar və Türk ölkələrinin ittifaqının güclənməsi İran coğrafiyasında Türk kimliyi tələblərini gücləndirmiş, bu isə rejimi dərin şəkildə qayğılandırmışdır. Belə bir şəraitdə İran rejimi daxilində bəzi güc mərkəzləri gölün qurumasını Azərbaycan Türklərinin məcburi köçürülməsi və milyonlarla insanın İranın mərkəzi bölgələrinə daşınması üçün fürsət hesab edirlər. İranda bəzi yüksək vəzifəli rəsmilərin Türkləri yad və düşmən adlandırması, rejimin anti-Türk siyasətləri və Pəhləvi üslubunda fars faşizminə dönüş bu ayrı-seçkilikçi baxışın dərinliyini göstərir. İslam Respublikası rejimi daxildə və xaricdə çoxsaylı varlıq böhranları ilə üzləşərkən və gələcəyi qeyri-müəyyən olarkən, görünür ki, rejim daxilində bəzi güc mərkəzləri bu cür qeyri-insani və cinayətkar metodlarla Güney Azərbaycan və Türk Milləti məsələsini “həll etmək” niyyətindədirlər ki, bu da uşaqcasına və axmaqlıqdan başqa bir şey deyil.
Azərbaycan Türk Milləti illərdir ki, vətəndaş, mədəni və ictimai etirazlarla gölün xilasını tələb edir. Amma İran İslam Respublikası zorakılıq və repressiyadan başqa heç bir cavab verməyib və müstəmləkəçi siyasətlərini davam etdirərək Azərbaycanın yeraltı, yerüstü və insan resurslarını talamasına baxmayaraq, Urmu Gölünü xilas etmək üçün heç bir addım atmayıb. Əksinə, çayların suyunu tamamilə kəsmək kimi addımlarla gölün qurudulması prosesini sürətləndirmişdir. Amma indi artıq Azərbaycan Türk millətinin səbri tükənib və xalqımızın səbr kasası dolmaq üzrədir; çünki faktiki olaraq duz fırtınaları Azərbaycanı ölümə sürükləyir.
Mütəxəssislərin fikrincə, Urmu gölü tam qurusa da yenidən dirçəldilə bilər; çünki gölün hövzəsi hələ də kifayət qədər yağıntıya malikdir və elmi metodlar tətbiq edilərsə, Urmu Gölü tədricən canlana bilər.
Biz Güney Azərbaycan Təşkilatları Əməkdaşlıq Şurası olaraq İran İslam Respublikasına rejiminə xəbərdarlıq edirik ki, Türk millətinin səbrini daha artıq sınamasın, çirkin planlarını kənara qoyaraq Urmu Gölünün xilas etmə layihəsini tez bir zamanda vicdanlı Azərbaycanlı mütəxəssislərə təhvil versin və onun büdcəsini də Azərbaycandan taladığı resurslardan təmin etsin. Əks halda, çox keçməz ki, Türk millətinin qəzəbli reaksiyası ilə üz-üzə qalacaq və şübhəsiz ki, bütünlükdə Azərbaycan Milli Hərəkatı bu meydanda millətimizin yanında olacaq.
“Güney Azərbaycan Təşkilatlarının Əməkdaşlıq Şurası”
1. Azərbaycan Demokrat Firqəsi – ADF
2. Azərbaycan Mərkəz Partiyası – AMP
3. Azərbaycan Milli Dirəniş Təşkilatı – Dirəniş
4. Azərbaycan Öyrənci Hərəkatı – AZOH
5. Güney Azərbaycan Cümhuriyyət Partiyası – ACP
6. Güney Azərbaycan Demokrat Partiyası – GADP
7. Güney Azərbaycan İstiqlal Partiyası – GAİP
8. Güney Azərbaycan Milli Dövlət Alyansı– MDA
9. Güney Azərbaycan Qurtuluş Partiyası – GAQP
2025-09-26
