از آغاز حکومت جمهوری اسلامی ایران وضعیت حقوق بشر همواره مورد انتقاد شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد ونهادهای حقوق بشری بسیاری از کشورهای جهان بوده است.
کشورهای دموکراتیک، جمهوری اسلامی ایران را به نقض شدید حقوق بشر، خشونت علیه ملل غیر فارس، سرکوب هرگونهاعتراض و اعدام های گسترده متهم و محکوم می‌کنند.
در سال ۲۰۲۰ گزارشگر ویژه حقوق بشر در ایران گزارش مفصلی از وضعیت حقوق بشر در ایران تهیه و نگرانی خود را دراین خصوص اعلام نمود.
توسل بی‌رویه به زور توسط نیروهای امنیتی حکومتی، سرکوب خشن معترضان، عدم پاسخگویی به شیوع بیماری ویروسکرونا، محدودسازی آزادی بیان، تبعیض علیه اقلیت ها و زنان، اعدام کودکان بزهکار و آمار بالای اعدام و آزار و اذیتحبس و بدرفتاری با وکلا و مدافعان حقوق بشر و شهروندان خارجی و دارای تابعیت دوگانه از جمله موارد گزارش شدهمی‌باشند.
اما یکی از پایه‌های نگه‌دارنده نظام جمهوری اسلامی ایران و از بنیادی‌ترین ابزارهای حفظ حکومت، شکنجه زندانیانمی‌باشد، که در این دوره بیش از چهل ساله حتی یک روز هم متوقف نشده است.
شکنجه زندانیان سیاسی درد مشترک تمامی این قشر در ایران می‌باشد. اما در این بین فعالان مدنی ملل غیر فارس سهمبیشتری از این شکنجه ها دارند.
فعالان مدنی آذربایجان همواره با اتهاماتی نظیر تبلیغ علیه نظام، ارتباط با عوامل خارجی، اجتماع و تبانیعلیه امنیت کشور، همکاری با گروه های تجزيه طلبان و … روبرو شده و در بازداشتگاه ها مورد انواع شکنجههای روحی و جسمی توسط ماموران نظامی و امنیتی حکومت ایران قرار گرفته و به حبس های طولانیمدت و تبعید محکوم می‌شوند.
برخی از این زندانیان برای اعتراض به احکام ناعادلانه به اعتصاب غذا روی می‌آورند. عباس لسانی فعال مدنی آذربایجاناز جمله افرادیست که در اعتراض به وضعیت زندانیان سیاسی دست به اعتصاب غذا زده است. علیرضا فرشی یکی دیگراز فعالان مدنی شاخص آذربایجان به علت فعالیت‌های مدنی خود، ازجمله تأسیس کتاب‌خانه و توزیع کتاب به زبان ترکیآذربایجانی بین مردم روستاهای محروم آذربایجان، ایجاد کمپین‌های مطالبه تدریس به زبان مادری و برگزاری مراسمگرامیداشت روز جهانی زبان مادری به اتهام اجتماع و تبانی علیه امنیت ملی و تبلیغ علیه نظام به حبس طولانی مدتمحکوم شده و علیرغم مشکلات پزشکی از مرخصی از زندان و اعزام به بیمارستان محروم مانده است. وضعیت دیگر فعالانمدنی آذربایجانی محبوس در زندان‌های ایران نیز بسیار نگران کننده است. حکومت با در دسترس قرار ندادن امکاناتبهداشتی و پزشکی، رسیدگی نکردن به موارد مشکوک به کرونا، تغذیه نامناسب، اذیت و آزار خانواده زندانیان، اذیت و آزارروحی و جسمی فعالان مدنی آذربایجانی، قطع ارتباط تلفنی با بیرون زندان، ممنوع الملاقات کردن، توهین به عقاید صلحطلبانه فعالان مدنی، گرفتن اعتراف‌های اجباری، عدم تفکیک نسبت به جرائم و ضرب و شتم فعالان سیاسی سعی در فشاربیشتر به زندانیان سیاسی آذربایجانی و همچنین خانواده آنها را دارد.
در صورت اعتراض به شرایط مذکور، زندانیان با افزایش حکم زندان و برخورد دستگاه‌های امنیتی مواجه خواهند شد.
اما واکنش مقامات حکومت ایران کاملا متفاوت و به دور از واقعیت است.
با اینکه فعالان مدنی و سیاسی همواره زیر شکنجه ماموران امنیتی و قضائی حکومت ایران بوده اند و جانشان همیشه درخطر بوده است، مقامات قضائی جمهوری اسلامی ایران ادعای برخورد با «رأفت اسلامی با زندانیان» را دارند.
ویدئوهای منتشر شده اخیر از دوربین‌های زندان اوین تهران تنها گوشه ای از این «رأفت اسلامی» صورت گرفته بازندانیان در ایران می‌باشد و مهر تائیدیست بر گزارش‌هایی که تاکنون توسط زندانیان از داخل زندان‌ها به بیرون درزمی‌کرد و همانطور که سازمان عفو بین الملل اشاره کرد «این فقط نوک کوه یخ اپیدمی شکنجه در ایران است».
