دیل حاقیندا بیر نئچه سؤز ( تورکجه منیم سس بایراغیم – اولو زهتابی )

دیلین نه دئمک اولدغو حاقدا چوخ سایدا دیلچی لر، فیلوسوف لار و پیسوکولوق لار ده یرلی تانیم لار وئرمیش لر. آنجاق اؤزه ت اولاراق دئمک اولار: دیل اینسان لار آراسیندا ایلگی و آنلاشما آراجی کیمی دوشونجه، دویغو و بیلگی لری پایلاشدیریر.

انسان لار کؤرپه واختلاردان دیل ایله تانیش اولوب و اونو اؤیره نیرلر. و ائله او ایلکین چاغلاردان دونیانی اؤز آنا دیلی چرچیوه سینده آنلاماغا باشلاییرلار. چئوره نی تانی ییب و آنلاماق اونون آنا دیلینده اولان سؤزجوک لر اساس یندا اولوشور. بئله اولدوقدا هر بیر دیلین اؤزونه گؤره اؤزه ل بیر دونیا آنلاماسی، حقیقت قاوراماسی و چئوره - ائوره ن (کائنات) گؤروشو واردیر. توپلوم، دوشونجه و کولتورون ائوریم لشمه سینده بیله دیلین بؤیوک بیر رولو گؤزه چاپماقدادیر.

"ادگار مورن" بیر آزدا ایره لی گئدیب دئییر: "دیلی اینسان دئییل اینسانی دیل یارادیر". "سایبر و وورف زا" بئله آچیقلاییرلار: "دوشونجه قورولوشو و دیش دونیادان چئوره دن اولان آنلاییش یالنیز دیلین قورولوشوندان آسیلی اولان بیر قورولوشدور".

هر بیر دیل جمعیتی اؤزونه مخصوص دونیا گؤروشو و یاشاییش باخیشینا مالیک دیر. دیل بیر میللت ین و توپلوم سال کیملیگین ان اؤنملی فاکتورلاریندان بیری سی کیمی تانینماق دادیر و دئمک اولار میللی وارلیغین تمل نوقطه سینده دیل فاکتورو یئر آلماقدادیر. دیل فاکتورو ده یر، نورم(هنجار)، اینانج ، دونیا گؤروشو، ائورن آنلاییشی، دوشونجه، بیلیش، تاریخی و توپلوم سال حادثه لری کئچمیش نسل لردن ایندی کی نسل لره یامسی دیب . توپلوم اینسان لاری آراسیندا بیر باب اولاراق اونلاری بیر- بیرلری ایله بیرلشدیره ن ان اؤنملی فاکتور کیمی تانینیر. میللی کیملیک و میللت لشمه نین اساس تملی دیل مسئله سی دیر. بونون لادا دیلین نه قدر اؤنملی اولدوغو هامی میزا آیدین اولان بیر مسئله کیمی گؤرونور.

دیل مسئله سینده اینجه مقام لاری دا نظرینیزه چاتدیرماق ایسته ییرم. دیلچی لره گؤره هر بیر دیلین استانداردلاشماسی اوچون دؤرد مؤلفه گره کیر: دانیشماق، دینله مک، اوخوماق و یازماق

بو دؤرد مؤلفه نین ایکی سی یانی دانیشماق و دینله مک قولاق ایشی ایکی سی سه یانی اوخوماق و یازماق گؤز ایشی دیرلر. هر هانسی بیر دیل یالنیز دانیشماق و دینله مک مؤلفه لرینی اؤزونده داشی ییرسا هئچ بیر زامان چرچووه یه مینیب استانداردلاشا بیلمه یه جک دیر. "جوزف بارت" دئمیشکن: " هانسی دیل اوخول، ائییتیم و اؤیره تیم سیستم ینده یئر آلا بیلمه سه او دیل یوخ اولماق تهلوکه سی ایله اوزله شه جک دیر". بو گونکو دونیادا شفاهی مرحله ده یاشایان یازی و اؤیره تیم ساحه سینده یئر آلمایان دیل ایستر - ایسته مز یازی فورماسیندا اولان و استانداردلاشان باشقا دیللرین سالدیری سی اساس یندا سؤزجوک داغارجیغی نین دارالماسیندان باشلایاراق، دیل قورلوشونون آرادان گئتمه سی و دیلین یوخسوللاشیب اؤز یئرینی باشقا دیللره وئرمه سینده سونوج لاناجاق دیر. بو گون بیزیم آنا دیلیمیز یانی آذربایجان تورکجه سی ایران دؤولت ینین دیل سیاست ینده یئر آلمایاراق بیر دیل ، بیر سس سیاستی اوجبات یندان دؤولت ارگان لاری ، مدیا ، باسین (مطبوعات) و اؤیره تیم سیستم لریندن محروم ائدیلیب یوخ اولماق تهلوکه سی ایله اوزله شمه ده دیر.

بو گونکو دونیادا دیل مسئله سی بؤیوک اؤنم داشییان مسئله لردن بیری دیر. یونسکو ارگانی بئله دیل لری قوروماق مقصدی ایله چابا گؤسته ریر. بئله اولدوغو حالدا هر بیر آذربایجان تورکو آنا دیلینی قوروماق اوچون اونو دیری ساخلاییب یاشاتماق اوچون دیلی اؤنم سه مه لی دیر. یاخجی جا اؤیره نیب و باشقالارینادا اؤیره تمه لی دیر. بو ایشلرنن یاناشی دؤولت دیل سیاست ین تنقید ائدیب و آنا دیلده تحصیل آلماق حاقینی دؤولت ارگان لاریندان ایسته مه لی دیر.

یاشاسین تورکجه میز — یاشاسین آذربایجان

سیامک میرزایی (بند 8 زندان اوین 28/11/1395)